Pesterijen, discriminatie, ongewenste intimiteiten, agressie van cliënten, collega’s of derden. Het zijn allemaal vormen van grensoverschrijdend gedrag die je kan meemaken op je werk.
Grensoverschrijdend gedrag weegt vaak zwaar:
Grensoverschrijdend gedrag dekt verschillende ladingen. Het gaat o.a. om pesterijen, ongewenst seksueel gedrag, agressief gedrag/geweld, discriminatie.
Elk gedrag met als doel of gevolg de persoonlijkheid, waardigheid of integriteit van een persoon aan te tasten of een vijandige of kwetsende omgeving te creëren.
Pestgedrag uit zich in woorden, gebaren of handelingen, die gedurende een bepaalde tijd plaatsvinden. Bijvoorbeeld: systematisch roddelen, verspreiden van beledigende inhoud via sociale media of iemand sociaal isoleren. Maar verwar het niet met een wederzijds conflict of vriendschappelijke plagerijen.
Elke vorm van verbaal, niet-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie met als doel of gevolg de waardigheid van een persoon aan te tasten of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving te creëren.
Het psychisch of fysisch lastigvallen, aanvallen, bedreigen of stalken. Het kan gaan over:
Het verschillend behandelen van personen en sociale groepen op basis van bepaalde kenmerken, zonder dat men hiervoor een rechtvaardiging kan geven.
De Belgische wet verbiedt ongelijke behandeling op basis van geslacht, leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof of levensbeschouwing, politieke overtuiging, taal, gezondheidstoestand, handicap, lichamelijk/genetisch kenmerk, sociale afkomst, nationaliteit, zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale/etnische afstamming
Op de website www.ediv.be vind je meer informatie over discriminatie terug.
Risicofactoren op agressie zijn te vinden bij de cliënt, de medewerker, de organisatie, de omgeving en in het aanbod. Vaak is het een complex samenspel van factoren die grensoverschrijdend gedrag doen.
Klik op een rol in de organisatie om alleen de tips voor leidinggevenden (rood), medewerkers (grijs) of organisaties (groen) te zien.
Besef dat grensoverschrijdend gedrag in veel vormen voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan pesten, kleineren, handtastelijkheden, geen aandacht geven, schelden, chanteren, fysiek uithalen, dingen stukmaken . Soms is het heel expliciet. Soms heel geraffineerd.
Ontwikkel je weerbaarheid: voorkom dat je grensoverschrijdend gedrag meemaakt of zelf stelt.
Maak je grenzen zo snel mogelijk duidelijk. Hoe langer je wacht, hoe moeilijker het wordt om ineens assertief te zijn en je grenzen te trekken. Communiceer duidelijk, zonder klagend of agressief over te komen:
Bij ICOBA vind je heel wat tips over hoe je best reageert op lastig en agressief gedrag.
Blijf er niet alleen mee rond lopen. Zoek steun. Zorg dat anderen op de hoogte zijn. Meld grensoverschrijdend gedrag bij je leidinggevende, de vakbond, de preventieadviseur en de vertrouwenspersoon. In het arbeidsreglement vind je de contactgegevens. Zo kunnen zij de situatie mee opvolgen, je ondersteunen en in een vroeg stadium bemiddelen of andere maatregelen nemen zodat de zaak niet escaleert. Bij de preventieadviseur kan je een formeel verzoek tot interventie indienen.
Noteer systematisch plaats, datum, uur, vorm van grensoverschrijdend gedrag. Zoek getuigen en/of spreek met andere slachtoffers.
Ben je getuige van grensoverschrijdend gedrag of weet je er van? Reageer er op. Steun het slachtoffer. Zorg dat hij of zij er niet alleen voor staat. Bied een luisterend oor aan. Stimuleer hem of haar om het te melden. Biedt daarbij hulp aan of meld het desnoods zelf.
Dit schema toont welke stappen je nog allemaal kan nemen na een incident.
Ken de risicofactoren rond agressie en grensoverschrijdend gedrag. Vaak is het een complex samenspel van factoren die grensoverschrijdend gedrag doen ontstaan en in stand houden.
Zorg voor een open en veilig gespreksklimaat. Bespreek regelmatig met je team de onderlinge samenwerking.
Zo help je collega’s, ouders en cliënten op een laagdrempelige manier hun twijfels, ongerustheden, dilemma’s en angsten veilig te bespreken. In de Icoba-toolbox vind je allerhande methodieken, tips en oefeningen om een veilige en constructieve gesprekssfeer te creëren en lastige situaties bespreekbaar te maken.
Vang collega’s en cliënten goed op als ze grensoverschrijdend gedrag meemaakten.
Volg de nasleep van een incident goed op en trek lessen voor de toekomst. Hoe vermijd je gelijkaardige incidenten of hoe schroef je ze terug? In de Icoba-toolbox vind je allerhande methodieken, tips en oefeningen om samen met je team te leren uit incidenten.
Als organisatie ben je wettelijk verplicht om preventieve maatregelen te nemen om ongewenst gedrag op het werk te vermijden.
Pak grensoverschrijdend gedrag integraal aan:
Zorg dat het beleid rond grensoverschrijdend gedrag duidelijk en bruikbaar is:
Maak grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar in je organisatie. De methodieken en oefeningen uit de Icoba-toolbox helpen je daarbij.
Maak de medewerkers bewust van de implicaties van grensoverschrijdend gedrag op het werk.
Zorg voor vorming, opleiding, training, coaching en intervisie rond het thema. Wegwijzers naar opleiders en vormingen vind je hier.
Sensibiliseer leidinggevenden over hun rol in de aanpak van agressie, pesten en ongewenst seksueel gedrag en motiveer hen om er tegen op te treden.
Voorkom pesterijen en ander grensoverschrijdend gedrag tussen collega’s door:
Volg meldingen van grensoverschrijdend gedrag op en leer eruit. In de brochure 'Agressie-incidenten? Leer eruit!' vind je hapklare informatie over hoe je incidenten opvolgt en eruit leert, op team- en op organisatieniveau. Vertrekpunt hierbij is een goed werkend meld- en registratiesysteem.
Het boek 'Maak tijd voor je agressiebeleid' van Icoba helpt je als organisatie om een agressiebeleid op poten te zetten.
Hoe begin je daar nu aan? Enkele geïsoleerde maatregelen of crisisinterventies volstaan niet. Pas als agressie beheersen een duidelijke beleidskeuze is, bereik je blijvend effect.
De website en werking van ICOBA bieden je een hoop tools om aan de slag te gaan rond agressie en grensoverschrijdend gedrag in je organisatie.
Deze cijfers komen van de Stichting Innovatie en Arbeid en de werkbaarheidsmonitor 2016.