emotionele belasting

Wat is emotionele belasting?

Er zijn verschillende types emotionele belasting:

  • Nauw contact met personen met zware verhalen, maatschappelijke problemen, omgaan met diversiteit en diverse persoonlijkheden, veeleisende cliënten, ziekte, sterfte, suïcide en euthanasie. In zeer ingrijpende gevallen is secundaire traumatisering door contact met iemand met nare ervaringen mogelijk. Lees hier meer over rouw op het werk.
  • Beslissingen nemen die een grote impact hebben op het leven van cliënten/patiënten/vrijwilligers.
  • De kwaliteit van de dienstverlening voldoet niet aan de norm die de medewerker hier zelf voor vooropstelt. Dat leidt tot schuldgevoelens tegenover cliënten. In dat geval is er sprake van morele stress. Oorzaken hiervan zijn :
    • een verhoogde werkdruk.
    • slecht of onvoldoende materiaal.
    • wachtlijsten. Wachtlijsten hebben hierbij een dubbele impact. Harder werken om de wachtlijst weg te werken, kan een aanzuigeffect voor nieuwe cliënten hebben. Minder werken zorgt dan ook weer voor langere wachtlijsten. Het is moeilijker om de werkdruk in te tomen en voldoening te halen uit het werk.
  • Veel medewerkers uit de sector werken ‘aanklampend’ of verplichtend. Het kan dat de hulp die wordt geboden, niet gewenst is door de ontvanger en zijn of haar omgeving.
  • In de social-profitsector heb je meestal collega’s, één of meerdere leidinggevenden, contacten met cliënten, patiënten en doelgroepmedewerkers. Deze contacten bieden normaal een grote meerwaarde, maar kunnen ook erg belastend of zelfs negatief zijn. Denk maar aan veeleisende cliënten, conflicten, pesterijen, ongewenst seksueel gedrag, agressie en discriminatie. Over deze kant van emotionele belasting lees je hier meer.

De momenten dat het emotioneel wat zwaarder wordt bestaan uiteraard: wanneer er een bewoner overlijdt, het contact tussen mezelf en m’n bewoner wat spaak loopt, de problematiek van de bewoner intens is. De agoges en verantwoordelijken van het wonen staan ons daar zeker in bij, maar vooral je naaste collega’s in het team staan klaar om ons op de vangen, soms even een dienst over te nemen, ... Er wordt steun gegeven in de zin van ‘hoe leer je omgaan met verlies of moeilijke periodes’. Zo leren we steeds van elkaar wanneer een collega in dergelijke situatie zat. De dankbaarheid van andere bewoners, hun joie de vivre en de steun van familie of therapeuten helpen wel om te zorgen dat dit minder doorweegt.

Vrouw, 48j., zorg voor personen met een beperking

Emotionele belasting is voor een groot deel part of the job. Het valt in de jeugdhulp bijvoorbeeld niet uit te sluiten dat ingrijpende beslissingen genomen moeten worden, of dat bewoners overlijden in de ouderenzorg.

Emotionele belasting is niet altijd negatief. Voor veel medewerkers biedt dit net uitdaging in de job en geeft het heel veel voldoening hier succesvol mee om te gaan.

Wanneer is het te veel?

De emotionele lading en de verantwoordelijkheid die een job vergezellen, kunnen een negatieve invloed hebben op het welzijn. Deze invloed is er zowel tijdens, als na het werk. Na de werkuren is men misschien prikkelbaarder. Of heeft men meer ondersteuning nodig van de omgeving, om gebeurtenissen op het werk te verwerken. Dan is er dus een impact op de werk-privébalans. Het ziektecijfer en de mogelijkheid om de pensioenleeftijd te halen, worden negatief beïnvloed. Voor heel wat medewerkers uit de sector is het ook de reden om deeltijds te gaan werken.

Hoeveel mensen uit de social profit hebben emotioneel belastend werk?

Bron van deze cijfers: de werkbaarheidsmonitor.
Specifieke cijfers uit maatwerkbedrijven en de socioculturele sector zijn helaas niet beschikbaar.

Tips

Klik op een rol in de organisatie om alleen de tips voor leidinggevenden (rood), medewerkers (grijs) of organisaties (groen) te zien. 

Herken signalen

Wees alert voor wat emotionele belasting met je doet. Wat doet het mentaal met je? Wat doet het met je lijf? Maak je energiebalans op. Als je jezelf kent, kan je beter voor jezelf zorgen en problemen voorkomen. Kan jij bijvoorbeeld door sport de belasting van je af zetten?

Praat erover

Heb jij of een collega het zwaar? Blijf niet bij de pakken zitten. Praat er over met je collega's, met je leidinggevende, ...

Afspraken maken rond variatie

Maak afspraken met je collega's rond variatie in:

  • het type cliënt/opdracht
  • de problematiek
  • de mate waarin je succes verwacht bij bepaalde cliënten

De referentiepersoon of expert in een bepaald thema, zoals dementie, moet niet alleen dit soort cliënten/patiënten hebben. En slecht nieuwsgesprekken moeten collega X of Y niet altijd doen. Zorg voor een eerlijke verdeling. Ga bij je collega met expertise te rade. Deze afspraken hebben ook een positieve impact op de leermogelijkheden en de taakvariatie. Verdeelt je leidinggevende deze taken, of zie je niet hoe dit kan in je organisatie? Misschien heeft je leidinggevende toch een oplossing.

Balans

Wissel heftige momenten af met kleinere taken, zoals administratie of opruimen.

Intervisiemomenten

Zware beslissingen nemen en voel je je hierbij niet altijd comfortabel? Organiseer intervisiemomenten. Leer van elkaar en ondersteun collega's. Kinderen in pleegzorg plaatsen, is bijvoorbeeld een beslissing met voor- en tegens die moeilijk tegen elkaar af te wegen zijn.

Volg een opleiding

Denk hierbij aan:

  • inhoudelijke opleidingen,
  • opleidingen rond bepaalde vaardigheden of softskills zoals verbindend communiceren
  • opleiding over fysieke methodes om beter met spanning om te gaan. Denk maar aan tension release exercises (TRE) of hartcoherentie.

In nood

Is het te veel? De preventie-adviseur en de vertrouwenspersoon van je organisatie kunnen je bijstaan.

Hersteltijd

Weet dat hersteltijd na het werk normaal is. Als je intense emoties doormaakt, is het logisch dat je dat moet verwerken. Na een uurtje zou je het wel van je af moeten kunnen zetten. Ventileer bij je omgeving, maar ook als het belastend wordt, is er misschien wel een probleem.

Klein succes

Vier successen en wees tolerant voor foutjes! We zijn te vaak gefocust op wat minder goed loopt en willen altijd maar verbeteren. Stilstaan bij wat goed loopt geeft je energie.

Neem je collega's ter harte

Investeer in een goede band met je collega's. Een collega die er voor je is op moeilijke momenten, is goud waard. Niemand kent je job, positie of organisatie zo goed als je collega. De kans is groot dat jullie elkaar heel goed gaan begrijpen en goede tips kunnen uitwisselen.

Erkenning

Erken het: emotionele belasting heeft een impact op het functioneren.

Geef het een plaats

Breng emotionele belasting ter sprake in personeelsgesprekken. Peil naar de impact van de belasting. De energiebalans is een concreet en kosteloos middel om samen met je medewerker het evenwicht te bewaken.

Band met collega's

Collega's zijn elkaars steun en toeverlaat in de social profit. Zorg dat medewerkers onderling genoeg tijd en een plek hebben om eens informeel te kletsen.

Niet elke minuut moet boekhoudkundig te verantwoorden zijn. De kleine babbels aan de koffiezet of op de parking zijn essentieel. Geef het signaal dat bijkletsen mag en kan. Stimuleer het door een hoekje te voorzien waarin collega's, met voldoende privacy, bij elkaar terecht kunnen. Niet alles kan je formeel tijdens vergaderingen bespreken. Zorg voor elkaar begint bij vertrouwen. En dat is er als collega's een band hebben.

Wees bereikbaar

Zorg dat jij als leidinggevende ook beschikbaar bent voor een informele babbel. Een oprechte open deur geeft een gerust gevoel.

Daden strekken

Als leidinggevende speel je zelf een heel belangrijke rol. De voorbeeldrol als leidinggevende neem je op door openheid rond het thema te creëren. Bespreek dit op zowel formele als informele momenten.

Hoera

Vier successen. Bekijk het werk en je medewerkers niet alleen vanuit de invalshoek wat kan beter? Je medewerkers werken hard, zijn gemotiveerd en vaak zelf ook kritisch. Wijs hen er op dat ook heel wat zaken wél goed lopen. Vier successen, dat geeft energie en motiveert!

Variatie

Maak afspraken met je medewerkers rond variatie in het type cliënt/opdracht en het type problematiek. Vermijd dat referentiepersonen of experts een te hoge belasting hebben. Deprincipes van innovatieve arbeidsorganisatie zoals job- en teamcrafting kunnen je hierbij inspireren.

Doe de kraan dicht

Zijn er wachtlijsten in je organisatie? Soms heeft het zin om de wachtlijst niet eindeloos te laten opstapelen, maar ze te beperken tot een bepaald aantal wachtenden. Op die manier vermijd je het gevoel dat het nooit gedaan is en een aanzuigeffect met nog meer wachtenden tot gevolg.

Unisex

Ga er niet van uit dat enkel vrouwen hier last van hebben. Heel wat mannelijke medewerkers hebben het hier zelfs moeilijker mee dan vrouwelijke medewerkers uit de sector!

Duidelijkheid

Voer een duidelijkheid beleid en zorg dat het gekend is.

  • wie zijn vertrouwenspersonen?
  • welke procedures zijn er?
  • wat zijn de mogelijkheden rond therapeutische ondersteuning?
Therapie als optie

Bied de mogelijkheid van therapeutische ondersteuning aan. Het signaleert heel duidelijk openheid en erkenning rond dit thema aan de medewerkers. Er wordt niet noodzakelijk gebruik van gemaakt, opdat het een effect heeft. Spreek hiervoor bijvoorbeeld de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk voor aan. Vaak zit deze ondersteuning in het aangeboden basispakket.

Deel verantwoordelijkheid

Hebben medewerkers grote verantwoordelijkheden? Zorg voor een platform, zoals intervisiegesprekken, om dit te kunnen delen. Medewerkers kunnen veel van elkaar leren. Verantwoordelijkheden delen met anderen zorgt voor een minder zware last op de schouders.

Tijd voor rouw

Overlijdens? Zorg voor ruimte voor medewerkers om hiermee om te gaan. Bekijk de mogelijkheden om deel te nemen aan de uitvaart en geeft dit een plek in de organisatie.

Tools

Poster met tips over emotionele belasting

Hang deze poster met al wat tips over emotionele belasting op in je organisatie. Maak zo je collega's en organisatie warm op hun werkbaarheidsproblemen aan te pakken. Meer informatie over deze campagne?

Download file
Kiezen is winnen

Het boek 'Kiezen is winnen - Een kompas voor keuzes in de zorg' van Yvonne Denier, Lieve Dhaene en Peter Degadt biedt wel een methodiek, een kompas voor iedereen die keuzes maakt in de gezondheidszorg: beleidsmakers, professionals uit zorg en welzijn, bestuurders en directieleden van zorgorganisaties. 

Want kiezen in de gezondheidszorg moeten we hoe dan ook. Kiezen zonder houvast geeft (morele) stress. Altijd knaagt de vraag: heb ik wel de juiste keuze gemaakt? Dit boek biedt dat noodzakelijke houvast.

Link naar boek