de collega’s

Wat is een arbeidshandicap?

Een arbeidshandicap is:

"Elke langdurig en belangrijk probleem van deelname aan het arbeidsleven dat te wijten is aan het samenspel tussen functiestoornissen van mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke aard, beperkingen bij het uitvoeren van activiteiten en persoonlijke en externe factoren."  (Kansengroepen in Kaart - Arbeidsgehandicapten op de Vlaamse arbeidsmarkt - VDAB Studiedienst - Juli 2010)

Maar mensen met een arbeidshandicap zijn niet in eerste instantie mensen met gebreken. Zij beschikken net zoals anderen over bepaalde competenties. Met een passend takenpakket en de juiste ondersteuning draaien ze prima mee op de werkvloer!

Tips

Klik op een rol in de organisatie om alleen de tips voor leidinggevenden, medewerkers of organisaties te zien. 

Neem vooroordelen weg

Neem de gangbare vooroordelen weg en handel met een open houding.

  • Ken de beperkingen van je collega. Zo schat je de eventuele hindernissen beter in.
  • Denk in mogelijkheden. Kijk naar de persoon en wat die kan. Niet naar de handicap en de hindernissen.
Gelijkwaardig

Wees empathisch maar heb geen medelijden met je collega. Mensen met een arbeidshandicap willen gewoon met de anderen meedraaien.

Aan de start

Bereid werknemers voor op de komst van hun nieuwe collega met een arbeidshandicap.

  • Informeer de werknemers over het takenpakket van de nieuwe medewerker.
  • Zorg dat de collega's op de hoogte zijn over wat de nieuwe collega kan en wat niet. Ga niet in op medische zaken maar respecteer het recht op privacy. Spreek bij voorkeur met de instromer af wat zal gecommuniceerd worden.
  • Neem vooroordelen weg en benadruk een respectvolle omgang met elkaar: respect voor elkaars mogelijkheden maar ook voor elkaars beperkingen.
Een goed onthaal

Verzorg een goed onthaal van de werknemer

  • Voorzie een heldere onthaalmap (laagdrempelig, to the point, afbeeldingen). Ontwikkel eventueel een onthaalprocedure op maat.
  • Wijs een peter of meter toe. Deze peter of meter moet geen ervaring hebben met ‘handicap’ maar wel de handicap bespreekbaar maken: wat zijn mogelijkheden, belemmeringen, mogelijke oplossingen.
  • Zorg dat de randvoorwaarden voor de nieuwe medewerker in orde zijn. Bijvoorbeeld extra informatie over hoe het werk gedaan moet worden, anticipeer op specifieke knelpunten, voorzie extra regelmogelijkheden.
  • Geef niet alleen informatie over het bedrijf en het takenpakket, maar ook over de collega's en de verwachtingen.
Speel kort op de bal


  • Hou regelmatig functioneringsgesprekken. Communiceer gericht over wat goed of minder goed gaat. Ondersteun de medewerker met heldere afspraken. (zie pop)
  • Wees alert voor pestgedrag. Mensen met een arbeidshandicap zijn hier vaker slachtoffer van. Neem je verantwoordelijkheid en spreek de pester(s) aan op gedrag.
  • Wees ook voor de omringende collega’s een eerste aanspreekpunt. Pak problemen onmiddellijk aan en betrek de collega's in het zoeken naar oorzaken en oplossingen.
  • Durf taken en/of functies aan te passen of te reorganiseren om de belasting van een werknemer tijdelijk of structureel te verminderen. Hou hierbij rekening met de talenten van de mensen in je team.
Werk niet ad hoc

Werk niet ad hoc maar hanteer een beleid voor duurzame tewerkstelling. Dit komt iedereen ten goede, zeker ook de werknemer met een arbeidshandicap.

Investeer in jobmatching

Investeer in jobmatching:

  • Zoek naar de job die de werknemer met zijn specifieke capaciteiten kan uitvoeren. Werknemers zijn gemotiveerder en duurzamer inzetbaar als er een sterke match is tussen de vaardigheden van de werknemer en de job (zie: ‘Werken met een Arbeidshandicap: Een Longitudinaal Onderzoek naar Gezonde, Gemotiveerde en Productieve Werknemers’ - Anja Koopman - 21-06-2016).
  • Stop daarom bij het opstellen van functieprofielen niet op het niveau van de taakomschrijving maar ga door tot op functieniveau (over welke fysieke, psychische, mentale capaciteiten moet de werknemer beschikken om de gevraagde taken uit te voeren).
  • Breng in kaart welke knelpunten op functieniveau duidelijk worden en onderneem stappen om deze knelpunten weg te werken (redelijke aanpassingen, ondersteuningsmaatregelen).

Verken de mogelijkheden

Verken de mogelijkheden tot redelijke aanpassingen.

  • Weet dat de antidiscriminatiewetgeving bepaalt dat een persoon met een handicap recht heeft op redelijke aanpassingen.
  • Weeg aanpassingen op de werkvloer af ten aanzien van de organisatorische en financiële kost voor de organisatie.
  • Gebruik een integratieprotocol. Dit is een afsprakennota tussen de werkgever en de werknemer met een arbeidshandicap waarin wordt benoemd wat de werknemer nodig heeft om in de beste omstandigheden te kunnen werken.
Financiële ondersteuning en begeleiding

Vraag (financiële) ondersteuning en begeleiding.

  • De VDAB ondersteunt je financieel bij de aanwerving en helpt je met de begeleiding op de werkvloer:
      • Vlaamse ondersteuningspremie (VOP).
      • Tegemoetkoming voor arbeidsgereedschap, kleding en arbeidspostaanpassing.
      • Tegemoetkoming in verplaatsingskosten.
      • Bijstand tolk Vlaamse gebarentaal.
      • Gespecialiseerde individuele beroepsopleiding (GIBO).
      • Jobcoaching.
  • GOB's (gespecialiseerd opleidings-, begeleidings- en bemiddelingscentra) en GTB's (gespecialiseerde trajectsbepalings- en begeleidingsdiensten) geven advies en ondersteuning bij de aanwerving en tewerkstelling.
Neem deel aan DUOday

Neem deel aan DUOday en zet de deuren van je organisatie voor één dag open voor een werkzoekende met een arbeidsbeperking. Die vormt dan samen met een van je werknemers een duo. Zowel de werkzoekende als de organisatie doen voordeel met deze ervaring!

Jobcrafting

Medewerkers met een handicap kunnen door aanpassingen toch hun job behouden of een geschikte job uitoefenen. Stel het takenpakket slim samen: doe aan jobcrafting.

Een beleid voor duurzame tewerkstelling

Het diversiteitsproject ‘Duurzame tewerkstelling van personen met een arbeidshandicap’ haalt 8 uitgangspunten tot een systematische aanpak aan:

1. Ga uit van arbeidsgeschiktheid. Stel de mogelijkheden van de medewerker centraal.

2. Denk en handel proactief. Anticipeer op eventuele knelpunten.

3. Werk resultaatgericht.Zorg voor een win-win voor zowel werknemer als werkgever.

4. Maak de verantwoordelijkheid organisatiebreed. Om een duurzame tewerkstelling te doen slagen, moeten verschillende partijen samenwerken en hun verantwoordelijkheid nemen.

5. Erken de belangrijke rol voor de leidinggevende. Hij/zij staat het dichtst bij de betrokken medewerker, kan signaleren wanneer een tewerkstelling dreigt fout te lopen en heeft de verantwoordelijkheid om verschillende partijen te betrekken.

6. Zie toe op heldere communicatie en verantwoordelijkheden in het traject van integratie of re-integratie.

7. Weet dat integratie en re-integratie maatwerk blijven.

8. Zorg voor continue verbetering. Zet in op regelmatige evaluatie en bijsturing van het beleid. Jobcraften of je job boetseren kan je op verschillende manieren.


Meer info? Zie 'Duurzame tewerkstelling van personen met een arbeidshandicap - Welk beleid voeren de bedrijven?', Prevent, ACT-Désiron, UCBO, 2010.

Inzetten op duurzame tewerkstelling van mensen met een arbeidshandicap loont!

  • Bij knelpunten weten ondernemingen met een uitgewerkt beleid gericht wat hun te doen staat. Ze verliezen zich niet in inspanningen die zich situeren op een individueel niveau of een ‘ad hoc’ gebeuren.
  • Inclusief werken doet nadenken over gewoontes, werkwijzen, normen, waarden, jargon, … Dit vergroot de creatieve en innovatieve kracht van de onderneming.
  • Door in te zetten op maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal engagement krijgt het imago van je onderneming een boost.


(Zie: onderzoek van AMS en HEC Liège)

Werkbaar werk en personen met een handicap

Werknemers met een arbeidshandicap vormen een erg kwetsbare groep op het vlak van werkbaar werk. Uit de Werkbaarheidsmonitor leren we dat slechts vier op de tien werknemers met een handicap, een langdurige lichamelijke aandoening of ziekte hun werk werkbaar vinden.

Ook zijn personen met arbeidshandicap meer slachtoffer van pesten.

In 2013 gaf 16,1% van de personen met een arbeidshandicap aan gepest te worden op het werk. Dit percentage ligt beduidend hoger dan bij werknemers zonder arbeidshandicap (8,2%).

Werkbaarheidsindicatoren voor personen met een arbeidshandicap

Lees hier meer over de werkbaarheidsmonitor.

Werkbaar werk voor personen met een arbeidshandicap

Tools

Levensfasebewust personeelsbeleid voor mensen met een arbeidshandicap

Implementatie van leeftijdsbewust personeelsbeleid voor personen met een arbeidshandicap (2009)

In het project 'Leeftijdsbewust Personeelsbeleid voor personen met een arbeidshandicap’ implementeerden 13 beschutte werkplaatsen een leeftijdsbewust personeelsbeleid in de ruime zin.Je leest hun ervaringen in deze brochure.

Download file