Leren doe je niet alleen in een opleiding of training.
Het overgrote deel van wat je leert, leer je op de werkvloer. Vaak zelfs onbewust. Je leert van je leidinggevende, collega’s en het gericht inzetten van sociale netwerken. Leren gebeurt vooral on-the-job door inwerken, het krijgen van nieuwe taken en uitdagingen, opdrachten die in het teken staan van ontwikkeling en de bijbehorende coaching en feedback.
Non-formeel leren doe je bij activiteiten die niet expliciet als leren zijn omschreven, maar die toch een belangrijke leercomponent inhouden. Je leert bijvoorbeeld tijdens een werkbespreking, door deelname aan een werkgroep of door een nieuw toestel te gebruiken.
Bij informeel leren (incidenteel leren) wordt er geleerd als ‘toevallig neveneffect’. Mensen leren wanneer ze dingen uitvoeren, zonder zich hier bewust van te zijn.
| Informeel | Formeel |
| Spontaan, onbewust | Systematisch, bewust |
| Toevallig | Gepland |
| Zonder expliciete begeleiding | Extern gestuurd, expliciete begeleiding |
| Niet of zeer weinig gestructureerd | Sterk gestructureerd |
Bron: (in)formeel (werkplek)leren: naar een meer genuanceerd beleid. MCR
Klik op een rol in de organisatie om alleen de tips voor leidinggevenden (rood), medewerkers (grijs) of organisaties (groen) te zien.
Wil je iets leren? Stel je dan de vraag of je wel een opleiding moet volgen. Of pak je het leren eens een keertje 'anders' aan? Leer tijdens je werk door te doen, door problemen op te lossen of af te kijken van anderen.
Zorg voor focus door goed uit te klaren wat je precies wil.
Ga je met iets nieuws aan de slag? Geef jezelf de tijd het te leren, plan voldoende tijd in. Zo houd je jouw werkdruk onder controle?
Durf eens te kiezen voor een opdracht die buiten je comfortzone ligt. Toch een beetje onzeker? Licht je omgeving in over wat je wil leren. Je zal merken dat er positief gereageerd wordt op je openheid. (En eens de mist in gaan is oké)
Durf feedback vragen aan je collega’s en direct leidinggevende. Welke tips hebben zij voor je om nog beter te worden in je werk? Dit kan eng en confronterend zijn, want soms hoor je dingen die je liever niet gehoord had.Maar het is ook een manier om jezelf beter te leren kennen en gewapend met die kennis stappen te zetten om je verder te ontwikkelen. Je kan hier op formele momenten naar polsen, maar dat hoeft echt niet altijd.
Plaats jouw vraag op één van de social media zoals LinkedIn, Facebook of Twitter. Mensen denken graag mee en zijn bereid hun tips en tricks met je te delen. Dit is zeker een goed idee als je weinig directe collega's hebt.
Fouten maken is de allerbeste manier om iets te leren. Laat je niet ontmoedigen door een fouten.
Heb je geen tijd om snel iets op te zoeken of raad te vragen aan een collega? Misschien kan je iets aan je werkdruk doen.
Werknemers aanzetten tot informeel leren vraagt dat je als leidinggevende je mensen kent. Weet jij wat er in hen omgaat, wat hun thuissituatie is, wat hun drijfveren zijn, waar ze enthousiast van worden? Leer de kwaliteiten van je medewerkers kennen en spreek hen aan om deze ook in te zetten voor nieuwe uitdagingen.
Geef aandacht aan alle vormen van leren bij het opvolgen van leer- en ontwikkelbehoeften.
Steun je medewerkers actief om nieuwe werkervaringen op te zoeken en leerdoelen toe te passen in het werk. Geef tijd en gelegenheid om te experimenteren en te oefenen.
Maak op teamvergaderingen ruimte voor informeel leren door teamleden aan elkaar te laten vertellen wat ze probeerden en wat ze hieruit leerden. Geen tijd op de teamvergadering of is het geleerde is niet voor iedereen van toepassing? Pak het dan eens anders aan. Organiseer een extra samenkomst, bijvoorbeeld een ontbijtsessie of start een leergroep.
Waarom niet eens werken met een online thematisch prikbord met vragen en antwoorden (bijv. via padlet)? Of medewerkers met gelijkaardige leervragen samen brengen in een facebookgroep?
Sta toe dat er fouten worden gemaakt. Je beste leraar is de fout die je maakte. Laat iedereen hieruit leren. Deel je 'fuck-up-verhalen'.
Leren vraagt voorbereiden, inwerken, uitproberen en nadien stilstaan en reflecteren. Bied daarom ruimte aan jouw medewerker door in de planning korte blokken van tijd vrij te maken om aan leerdoelen te werken. Een hoge werkdruk is een obstakel voor informeel leren. Bekijk hier hoe jij dit kan beperken.
Organiseer het werk zo dat dit een hefboom voor leren wordt.
Maak van leren van elkaar een onderdeel van de dagelijkse werking.
Voorkom dat medewerkers het wiel zelf opnieuw moeten uitvinden. Maak het hen makkelijk om in de organisatie allerlei expertise terug te vinden:
Voorkom dat werknemers in solo-posities terecht komen waar ze zelden tot nooit feedback krijgen of van een ander kunnen leren.
Leidinggevenden spelen een centrale rol in je cultuur van feedback en uitwisseling. Informeer leidinggevenden in de organisatie over het belang van uitwisselen van ervaringen en kennis, maak afspraken en geef ze de nodige ondersteuning (bijv. via training, instructiekaarten, …). Laat hen het goede voorbeeld geven!
Informeel leren wordt dikwijls niet als leren herkend. Omdat het leren zo verweven zit door het werk, zijn we ons niet bewust van de resultaten én de mogelijkheden om het te beïnvloeden.
Informeel leren is heel nuttig. Het heeft verschillende voordelen tegenover formeel leren. Zo is wat je leert direct relevant voor het werk, kost het weinig tot niets, zijn medewerkers niet meer afwezig en verlies je zo minder productie.
Het komt er op aan op het werk condities te creëren die aanzetten tot leren. Kijk naar:
Op elk van deze kan je kleine ingrepen doen, die het leren versterken.
Omgekeerd zijn er arbeidsfactoren die het leren tijdens het werk belemmeren: te hoge werkdruk, aanslepende problemen, te veel kortcyclisch werk, teveel passieve bewakingstaken, onvoldoende informatie, onvoldoende feedback van fouten, ...
"Leren is het belangrijkst. Opleiden is slechts een van de middelen daartoe."
Een onderzoek in opdracht van de Vlaamse Regering, 2008, door Baert H., Clauwaert I. & Van Bree L.
Download fileEen checklist waarmee u kan nagaan of u kan leren terwijl u werkt.
Meer infoScan@werkplek omvat een quick scan en uitgebreide scan, ze zijn bedoeld om na te gaan in welke mate leidinggevenden hun medewerkers op de werkplek stimuleren en begeleiden en zo hun ontwikkeling ondersteunen.
Meer infoChecklist actieve en leerrijke jobs van Flanders Synergie. Je vindt de vragenlijst en checklist onder de titel arbeidsinhoud.
Meer info